කනසාවා ජේ ආර් දුම්රියපොළ

කනසාවා වැසියන්ගේ සෞන්දර්යාත්මක චින්තනය කනසාවා දුම්රිය ස්ථානයෙන් පවා පිළිබිඹුවේ. එය නගරයේ සුවිශේෂී මංසලකුණකි. වානේ ආකෘතියක් සහ මුළුමනින්ම වීදුරු ආවරනයක් සහිත ගෝලාකාර විශාල කනසාවා ජේ ආර් (japanse railway) දුම්රිය ස්ථානය දුර සිට බලන්නෙකුට පෙනෙනුයේ කුරුළු කැදැල්ලක් ලෙසය. දුම්රිය ස්ථානය කනසාවා වැසින් හදුන්චනු ලබන්නේ “මොටෙනාෂී ගෝලය” (motenashi dome) ලෙසය.

 මොටෙනාෂී යන්න ජබන් බසින් “සාදරයෙන් පිළිගනිමු” යන අරුත දේ. ගුවන් තොටුපළක් නොමැති කනසාවා නගරය භාහිර ලෝකයත් සමග සම්භන්ධ කරන ප්‍රධාන සංධිස්ථානය මෙම දුම්රිය ස්ථානයයි. එබැවින් නගරයට පැමිනෙන්නන් සාදරයෙන් පිළිගැනීමට සුදුසුම ස්ථානය මෙයයි. මෙහි ඉදිකිරීම් ආකෘතිය කනසාවා වැසියන් ආගන්තුක සත්කාරයට ඉතා ප්‍රියය යන්න ලොවටම කියාපාන්නකි.

දුම්රියපලේ නැගෙනහිර පිවිසුම කුඩයක හැඩය ගනී. වසර පුරාම පැතිරුන අධික වර්ෂාවක් ඇති, කොයි මොහොතේ වැස්ස කඩාවැටේදැයි අනාවැකි පලකල නොහැකි කනසාවා වෙත පැමිනෙන ආගන්තුකයින් අස්ථීර කාලගුණයෙන් ආරක්ෂා කරගැනීම එමගින් අර්ථවත්වෙයි. ‘ඔබ කනසාවා හීනම් අනිවාර්යෙන්ම කුඩයක් අත තිබියයුතුය’ යන්න මෙහි ප්‍රසිද්ධ කියමනකි.

ප්‍රධාන පිවිසුමේ විශාල රත්පැහැ දැවමය ආරුක්කුවකි. මෙය ජපන් රබානක ආකෘතිය නිරූපනය කරයි. කනසාවා හී සෞන්දර්ය කලාවන්ගේ උරුමය එමගින් සංකේථවත්කෙරේ.

දුම්රියපළ භූමිය විශාල ඉඩකඩ සහිත පුළුල් ප්‍රදේශයක පැතිර ඇත. නගරයේ බොහෝ පොදු ප්‍රවාහන සේවා ඇරඹෙනුයේ මෙහි සිටය. සාමන්‍ය බස්රථ සේවා මෙන්ම නගරයේ සංචාරක ආකර්ශණ ස්ථානවෙත සංචාරකයින් ගෙනයන බස්රථ සේවාව මෙහිසිට ඇරඹේ. ඒවාට කියනුයේ හෝ...හෝ බස් කියාය. Hop on Hop off බස් සංචාරක ස්ථාන යා කරමින් නියමිත මාර්ගයක ගමන් කරයි. දිනක ප්‍රවේශ පත්‍රයක් මිලයට ගත්විට මෙම බස්වලට දවස පුරා ඕනෑම තැනකින් නගින්නත්  බහින්නත් පුළුවන. නගරයේ කුලීරථ ගාල පිහිටියේද මෙහිය.

දුම්රිය ස්ථානය භූගත මහල් කීපයකින් යුක්තය. පහතම මහලවල දුම්රිය වේදිකා පිහිටා ඇත. ඉහළ භූගත මහලවල හයකුබන්ගායි Hayakubangai නම් වෙළද ප්‍රදේශය පිහිටා ඇත. මෙහි වෙළද කුටි සියගනනකි. ආපනශාලා, ප්‍රදේශයට ආවේණික නිෂ්පාදන, සිහිවටන, රන් රිදී ආභරණ, පළතුරු, පිසූ නොපිසූ ආහාර ආදී අලෙවි කරන සල්පිල් රැසකි.තරුණ මහළු බොහෝදෙනා වැඩ අහවරවෙලා ගෙදරයන ගමන් පිසූ බත් ටිකක්, සලාද ටිකක් සමග මාළු පෙත්තක් මෙම අහාර අලෙවිසල් වලින් අරගෙන යන්නෙ රාත්‍රී අහාරය සදහාය.  බොහෝ ජපන් වැසියන් සිය රාජකාරි ස්ථානයට යාමට ඒමට දුම්රිය භාවිතා කරති. මේනිසා රාජකාරි වේලාවට දුම්රියවල මේන්ම දුම්රිය ස්ථානයේද අතුරු සිදුරු නැත. උදේට දුම්රිය ස්ථානය තුලට ගලන ජනගග හවසට ඉන් පිටතට ගලයි.

ඉරු දිනට කනසාවා දුම්රිය පොල පරිශ්‍රය සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයකි. එක් ඉරුදින උදෑසනක මා එහි ගියේ ඔමිකෝ omi cho මාළු වෙළද පොලට යන අටියෙනි. දුම්රිය පොල පරිශ්‍රයේ එක් කෙලවරක ජාත්‍යන්තර සූප ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වේ. ඉන්දියාව, බංගලිදේශය, තායිලන්තය, තායිවානය, චීනය, හොංකොං වැනි රටවලින් ප්‍රදර්ශන කුටි ඉදිරිපත්කර ඇත. එම රටවල ආහාරපාන රසවිදීමට කනසාවා වැසියනටද  අවස්තාව සැලසී ඇත. උදේ කනසාවා රූට් ඉන් හෝටලයෙන් පිටත්වීමට කලින් කුසපිරෙන්න උදේට සප්පායම්ව සිටිනිසා කෑම රසබැලීම පසුවට තැබුවෙමු. තවත් තැනක තරුණියන් පිරිසකගෙන් පසැදුම්ලත් නර්තන කණ්ඩායමක් සම්ප්‍රදායික ජපන් බෙරවාදන නර්ථනයක් ඉදිරිපත් කරති. දුඹුරු පැහැ ඇදුමකින් සැරසුන සුන්දර ජපන් ලළනාවෝ ජපන් රබන් හා විශාල බෙර වයමින් ගිණිසිළු සේ රගදෙති. රංගනයේ මද විරාමයකදී සිත මේච්චල්කරගෙන දුම්රිය ස්ථානය ඇතුලත අවකාශය වෙත ගියෙමි. එහි වාදන තරගයකි. කනසාවා හී ප්‍රසිද්ධ වාදන ශිල්පීන් මෙහිදී සිය වාදන ඉදිරිපත් කරන වග එහිදී ලද අත් පත්‍රිකාවේ සටහන්ව තිබුනේ ඔවුන්ගේ ඡායාරූපද සමගය. ළයාන්විත වාදනයෝ රසික දන රස විදිනුයේ සිත් දැහැන් ගතවය. වෙනදාට කඩිසරව කඩිමුඩියේ කනසාවා දුම්රියපොලේ එහෙ මෙහෙ දුවන ජපන් වැසියෝ අද මෙසේ සංසුන්ව කලාරස විදින අයුරු දැකීම අරුමයැක්මය. මෙවැනි ඉදිරිපත් කිරීම් රස විදීමට රිසි තරුණ මහළු කවුරුත් ඉරුදිනට මෙහි පැමිණේ.

ඔමිකෝ වෙළද පොලට දුම්රියපලේ සිට පයින් යන දුරය. ඉරුදිනට විශේෂ මාළු වෙළද පොලකි. එය මුළු කනසාවා ප්‍රදේශයේම ප්‍රසිද්ධය. මාළු අලෙවිකුටි 500ක් පමණ ඇත. මාළු මාර්කට්ටුවේ අතුරු සිදුරු නැත. අමු මාළු මෙන්ම තම්බන ලද මාළුද අලෙවියට ඇත. සියළුම මාළු සුද්දකර ඇති නිසා දුගද හෝ අපවිත්‍ර බවක් නොමැත. මැස්සො නිලමැස්සො රූන් රූන් ගාමින් මාළු ගොඩවල් වසා රගදෙන්නේනැත. මේ නිසා කොච්චරවත් මැස්සො එලවන මුදලාලිලාද නැත. ගනන් අසා නොගෙන යන විට මාළු ලෑල්ලට ගසන පිලී වතුරෙන් පාරිභෝගිකයෝ නැහැවෙන්නේද නැත.

රත්‍රියට විදුලි ආලෝකය සහ වතුර මල් පරිසරය තවත් සුන්දර කරයි. තැනක විශාල පුවරුවක ජලයෙන් ‘සාදරයෙන් පිළිගනිමු යන්න ජපන් සහ ඉංග්‍රීසි බසින් සටහන්වේ. ඊලග මොහොතේ වෙලාව සටහන් වනුයේද ජලයෙන්මය. කාලය කා දමන්න, අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙන්න තරුණ තරුණියන් මෙහි එනු රිසිය. යෞවනයන්ට වඩා රංචු ගැසෙනු දැකිය හැක්කේ යෞවනියෝය. යාන්තම් නිතඹ වැසෙන කොට සාය හෝ කලිසම්කොට වලින් සැරසුනසොදුරු යුවතියෝ කෙටිබැමි මත ඉදගෙන අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙති. ඇතැමුන් දුම් උරති. අපේ රටේ මෙන් තරුණයින්ගේ අවධානය ඔවුන්වෙත යොමු නොවන සෙයකි. කාන්සියට කනසාවා දුම්රියපොල පැත්තේ මාද නිතර නිතර කරක්ගැසුවෙමි. නමුත් මෙවැනි රුවැත්තියන් සමග ගනුදෙනු නෙත්සරට පමනක් සීමාවූයේ බස දෙබසට බාධාවක් වූ නිසාය.

Dr Asela Perera

MBBS, MSc(Medical Admin)

Member of International Association for Ladakh Studies